مقاله بررسی روش‌ها و فنون تدریس

مقاله بررسی روش‌ها و فنون تدریس در 31 صفحه ورد قابل ویرایش 

1-   تعریف تدریس:

1-   تدریس:

Ž       فعالیتی است در جهت راهنمایی، هدایت و مساعدت در امر یاد‌گیری.

Ž       بیان صریح معلم درباره آنچه كه باید یاد گرفته شود.

Ž       هم ورزی متقابل بین معلم و متعلم.

Ž       فعالیتی است كه شرایط مساعد و مناسب یاد‌گیری را فراهم می سازد.

Ž       فعالیتی است برای رشد فراگیران.

پس: تدریس فعالیتی است منظم، دارای هدف از قبل طراحی شده كه به صورت تعاملی و رابطه دوجانبه بین معلم و فراگیران جریان می‎گیرد. تا شرایط لازم و مساعد را جهت بازسازی تجارب فردی و تغییرات كیفی در فراگیران ایجاد نماید[1].

2- تدریس مجموعه فعالیت هایی منظم و هدفدار است كه منجر به تغییر و یاد گیری شاگرد می‎شود. یعنی فعالیت هایی باید از قبل طراحی و برنامه‌ریزی شده باشند و در آنها تعامل وجود داشته باشد[2].

3- تدریس به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می‎شود كه هدفدار است و آگاهانه صورت می‌پذیرد و به گونه اتفاقی یا تصادفی قوام نمی گیرد. فعالیت هایی كه تدریس را موجب می‎شوند بر اثر سه ركن اساسی یعنی معلم، شاگرد و مواد درسی استوار است[3].

4- تدریس متشكل از فعالیت هایی است كه با فعالیت های ذهنی و جسمی معلم و شاگرد همراه است و این فرایند به گونه ای اصولی، مستدل و با بهره گیری از مواد درسی تحقق می یابد و زمانیكه یكی از سه مؤلفه معلم، شاگرد و مواد درسی نباشد، به جهت به هم خوردن ارتباط بین این سه عامل، تدریس به وقوع نمی پیوندد[4].

5- فرایند تدریس مجموعه اعمالی است سنجیده، منطقی و پیوسته كه به منظور ارائه درس از طرف معلم صورت می‎گیرد[5].

6- منظور از تدریس بوجود آوردن تغییری مناسب در رفتار شاگرد است. به عبارت دیگر تدریس باید شاگرد را از نقطه نظر كارهایی كه می‎تواند انجام دهد تغییر دهد كه این تغییر معمولاً به توسط معلم انجام می پذیرد. معلمان برای تحقق اهداف خود از راهبردهای تدریس بهره می گیرند، در واقع اغلب این تمایل وجود دارد كه مسئله تدریس صرفاً به كار گرفتن یك روش یاددهی یكسان برای تمامی موارد تلقی شود. گاهگاهی، آن هم در صورت بودن وقت برای تأثیر بیشتر قدری چاشنی وسایل كمك آموزشی دیداری شنیداری نیز به آن اضافه می‎شود[6].

7-   تدریس جریان بهم پیوسته و مرتبطی است كه با طراحی شروع می‎شود و با اجرا و ارزشیابی خاتمه می یابد[7].

8- تدریس فعالیتی است معطوف به پیشرفت دانش آموز در امر یاد‌گیری، به گونه ای كه یگانگی و گنجایش فكری دانش آموز را برای قضاوت مستقل. تأمین می سازد[8].

2- ابعاد تدریس:

به نظر من می‎توان بعد روشی (فنی) را با بعد فناوری تلفیق كرد. چرا كه استفاده یا عدم استفاده و چگونگی استفاده از فناوری به روش تدریس معلم باز می گردد.

3- سطوح طبقه بندی هدفهای آموزشی بلوم:[9]

الف) سطوح یادیگری در حیطه شناختی عبارتند از: 1- دانش 2- فهمیدن 3- كاربستن 4- تجزیه و تحلیل 5- تركیب و 6- ارزشیابی و قضاوت.

ب) در حیطه عاطفی عبارتند از: 1- دریافت و توجه كردن  2- پاسخ دادن 3- ارزش گذاری  4- سازماندهی ارزشها و 5- تبلور ارزشهای سازمان یافته در شخصیت.

ج) حیطه روانی- حركتی عبارتند از: 1- مشاهده و تقلید 2- اجرای عمل بدون كمك 3- دقت در عمل 4- هماهنگی حركات و 5- عادی شدن عمل (با توجه به توضیحات جزوه فكر می‌كنم توضیح نیاز نیست.)

4- تعریف یاد‌گیری:

1- یاد‌گیری عبارت است از تغییری كه در توانایی انسان ایجاد می‎شود و برای مدتی باقی می ماند و نمی توان به سادگی آن را به فرایندهای رشد نسبت داد[10].

2-   تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه فرد بر اثر تجربه یاد‌گیری نامیده می‎شود[11]. (سیلگارد و ماركوئیز).

3-   یاد‌گیری تغییری است كه بر اثر تجربه یا آموزش در رفتار موجود زنده به وجود می‎آید[12].

4- یاد‌گیری را عموماً كسب اطلاعات، معلومات و مهارتهای خاص می دانند. عده ای دیگر یاد‌گیری را انتقال مفاهیم علمی از فردی به فرد دیگر تعریف می‌كنند[13].

5- یاد‌گیری عملی پیچیده و نوعی واكنش درونی است كه در پدید آمدن آن فعال بودن شخص مدنظر واقع می‎شود و اعمال محركهای محیطی بدون توجه به انتخاب فرد معنایی ندارد. یا اینكه فقط در یاد‌گیری های ساده گزینش دارد.

یاد‌گیری فرایندی جهت دار فعال و وابسته به مهارتها و فعالیتهای فكری فراگیر است.[14]

- روشهای نوین تدریس

1- روش تفحص گروهی

2- روش ساخت گرایی: ویژگی های آن عبارتند از:

Ž       تجزیه و تحلیل و تفكر درباره مسائل برای معنادار كردن آنها در ذهن.

Ž       تایید بر طرز ساختن یا پدید آوردن دانش بر مبنای تجارب شخصی، ساختهای ذهنی و باورها.

Ž   تفسیر فردگرایانه چون فرض بر این است كه واقعیتی مستقل از ذهن انسانها وجود ندارد و هر كس در قالب تجارب خود تفسیر می‌كند.

Ž   تشویق و هدایت فراگیر به مفهوم سازی، ایده سازی، كاوش، برقراری ارتباط بین دو یا چند ایده، دانش سازی، پرسیدن و پاسخ دادن.

3- روش آزمایشگاهی (حتی برای رشته های انسانی).

4- روش تدریس تحقیق (كاوشگر).

5- روش تدریس یادسپاری: هدف اساسی این روش یادسپاری اطلاعات، آموزش شیوه صحیح معنادار كردن اطلاعات دریافتی و انبار كردن اطلاعات در حافظه و انتقال مطلوب آنهاست.

6- روش تدریس نوآفرینی (بدیعه پردازی): بر مبنای 4 مفهوم استعاره، قیاس مستقیم، قیاس شخصی و تعارض فشرده استوار است. هدف اساسی، شكستن سد قواعد مرسوم و ایجاد جریانی از خلاقیت با استفاده از دانش فراگیر است و نوآفرینی و

7-   خلق باورها، افكار، اشیا، فنون و ... (مثلاً فراگیر كتاب‌اش را با لنگه كفش كهنه مقایسه كند).

8- روش تدریس مبتنی بر پیش سازماندهنده ها: هدف عمده و اساسی استفاده از این الگو ایجاد آمادگی ذهنی برای دریافت مطالب درسی از طریق یك ساخت سازمان یافته است كه نتیجه آن یاد‌گیری معنادار از طریق ایجاد ارتباط بین آموخته های جدید و قبلی است.

9- روش تدریس مبتنی بر نظریه فراشناخت: هدف اساسی این نظریه كمك به دانش‌آموزان برای اندیشیدن و پرورش مهارت فكر كردن در یادگیرندگان است. یكی دیگر از اهداف آموزش فراشناخت پرورش مهارتهای انتقال یادگرفته ها به موقعیت‌های متعدد است.

10-          روش تدریس یاد‌گیری كنترل خود:

هدف اساسی، روشهای یادسپاری اطلاعات، ایجاد مهارت، دریافت درست واقعیتها، اصول،‌ مفاهیم و … است. به دیگر سخن، روشهای یادسپاری ایجاد مهارت یاد‌گیری زبان معنادار است. آموزش و پرورش رسمی و غیررسمی اهدافی را برای برآورد كردن در نظر دارد (برای مثال: پرورش شهروند خوب، پرورش معلم خوب، پرورش شیمیدان و …) اهداف آموزش و پرورش از طریق تسلط یافتن فراگیرندگان بر محتوا عملی می گردد. تسلط بر محتوا عملی نمی شود، مگر آنكه فراگیرندگان بتوانند به صورت معنادار اطلاعات را به یاد بسپارند[15].

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                 صفحه

1- تعریف تدریس................................................................................................. 1

2- ابعاد تدریس.................................................................................................... 3

3- طبقه بندی هدفهای آموزشی از نظر بلوم........................................................ 4

4- تعریف یاد‌گیری............................................................................................... 4

5- طبقه بندی نظریه‌های یاد‌گیری........................................................................ 6

6- روشهای نوین تدریس..................................................................................... 12

7- آموزش از راه دور......................................................................................... 16

8- مدارس هوشمند.............................................................................................. 19

9- نقد و مقایسه جزوه و كتاب............................................................................. 23